Cyfryzacja i digitalizacja – zmiany w systemach zapisu informacji

Czym jest cyfryzacja? Co ją różni od digitalizacji?

Jest to dołączenie do fizycznego lub analogowego systemu zapisu informacji formy cyfrowej lecz z zachowaniem poprzedniego systemu.  Digitalizacja to pełne przejście na cyfrową formę zapisu informacji.

Teraz trochę praktyki na przykładach:

Szkolnictwo podstawowe, ponadpodstawowe i średnie.

     Cyfryzacją szkoły będzie dodanie elektronicznej rejestracji uczniów lecz z zachowanie papierowych wniosków, stworzenie pracowni informatycznej lecz z papierowymi podręcznikami i papierowymi testami, powiadomienia rodziców e-mail lecz z wywieszaniem kartek na tablicy ogłoszeń oraz wyświetlanie filmów na projektorze podczas lekcji lecz z notatkami na papierze. Dodatkowy dziennik elektroniczny pojawi się obok papierowego. Podręczniki zostają nadal papierowe a notatki sporządzane są na papierze. Prace domowe zdajemy (prawie) w całości w formie papierowej. Biblioteka szkolna to księgozbiór fizycznych książek lecz z stanowiskami komputerowymi wraz z Internetem do wyszukiwania informacji.

     Digitalizacja to krok dalej który na pewno nastąpi. Wyklucza on (prawie) całkowicie fizyczne i analogowe formy zapisu informacji co wpływa na znaczną poprawę wydajności przepływu informacji. Lekcje już nie muszą być prowadzone z pisaniem na tablicy kredą lub mazakiem lecz poprzez tablicę interaktywną a uczniowie mogą pobierać zrzuty z niej bezpośrednio na swoje urządzenie. Oczywiście urządzenie to którym jest laptop lub tablet całkowicie wystarcza i papierowe zeszyty są zbędne. Lekcje mogą być nagrywane w formie video co w przypadku nieobecności ucznia pozwala w domu nadrobić zaległości. Podania o przyjęcia do szkoły są całkowicie elektroniczne i nie wymagają papieru. Papierową legitymację szkolną zastąpiła karta która może być także biletem oraz dzienniczkiem ucznia. Rodzice powiadamiani są poprzez pocztę e-mail oraz powiadomienia sms. Dziennik papierowy został w całości wyparty przez elektroniczny. Biblioteka szkolna nie zawiera papierowych książek jest to strona internetowa szkoły gdzie można pobierać podręczniki, lektury oraz inne potrzebne książki.

Digitalizacja to całkowite przejście na cyfrową formę zapisu informacji a nie tylko dołączenie urządzeń cyfrowych do już istniejącego systemu.

Biblioteki publiczne i miejskie oraz archiwa

     Biblioteka miejska to zazwyczaj duże pomieszczenie z regałami pełnymi książek. Zazwyczaj jedna książka jest w kilku egzemplarzach. Archiwa zawierają gazety, czasopisma, wydania i opracowania naukowe sprzed wielu lat. Cyfryzacją takiego obiektu będzie dodanie komputerów w celu wyszukiwania materiałów zawartych w obiekcie, wyszukiwania autorów oraz sprawdzania dostępności danego egzemplarza.

     Digitalizacja to krok dalej. Krok który otworzy je w dużo bardziej przystępnej formie, nie będzie już trzeba za każdym razem planować wyprawy do biblioteki. Cały księgozbiór to tylko informacja która może być zapisana w formie cyfrowej. Każdą książkę można zapisać w formie pliku PDF lub serii obrazków które są jej cyfrową wersją powstałą w wyniku skanowania w wysokiej jakości. Takie pliki można udostępniać za pomocą serwera każdemu przez cały czas bez potrzeby zatrudniania pracownika, ogrzewania pomieszczenia oraz konserwacji dużego księgozbioru który z każdym wypożyczeniem niszczeje. Archiwa mogą udostępniać swoje zbiory na tej samej zasadzie. Utrzymanie hostingu (czyli serwerów i infrastruktury informatycznej) potrzebuje mniej zasobów i energii niż utrzymanie fizycznych bibliotek.

Gazety, czasopisma, magazyny – koniec kiosków jest bliski

     Kiosków oczywiście tych fizycznych na każdym rogu w większym mieście. Obecnie jest cyfryzacja kiosku i wszelkiego rodzaju prasy. W części magazynów na ostatniej stronie dostajemy kod do wydania cyfrowego na komputer, tablet lub komórkę. Digitalizacja to zrezygnowanie z wydawania gazet w formie drukowanej na rzecz formy cyfrowej. Można kupić gazetę w aplikacji na telefon lub na stronie internetowej czasopisma. Nie wymaga to dostarczania gazet do kiosków, kosztownego druku oraz noszenia zbędnej ilości papierów.

Urzędy, administracja publiczna i inne jednostki rządowe

     W tym sektorze już widać zmiany, każdy urzędnik ma swój komputer a informacje między jednostkami administracyjnymi przesyłane są niemalże całkowicie elektronicznie. Nadeszła cyfryzacja administracji publicznej, zostały jednak papierowe wnioski i druki które należy ręcznie wypełniać i zazwyczaj osobiście składać. Digitalizacja administracji publicznej to całkowite załatwianie wszystkich formalności elektronicznie przez Internet. Można w ten sposób będzie założyć firmę, złożyć wniosek oraz otrzymać powiadomienie bez wysyłania listu poleconego z potwierdzeniem nadania. Taka forma pozwoli unikać wizyty w urzędzie która będzie ostatecznością lecz i tam nie będzie papieru lecz elektroniczne wypełnianie wniosków przy pomocy urzędnika.

Uniwersytety i szkoły wyższe

     Tym jednostką najbliżej do digitalizacji. Papierowe indeksy wypierają elektroniczne w pełni cyfrowe. Materiały na zajęcia jak i książki są dostępne na serwerze uczelni. Testy niestety czasami wypełnia się papierowo lecz jest część wykładowców którzy prowadzą zajęcia w pełni elektronicznie.

Jaka jest różnica?

     W pełni cyfrowe zajęcia to prezentacje zamiast notatek w formie papierowej i pisania na tablicy, książki dostępne na serwerze uczelni oraz testy w formie elektronicznej zdawane przy komputerze. Miałem z taką formą zajęć do czynienia i bardzo przypadła mi ona do gustu ze względu na bardzo łatwą obróbkę informacji oraz ich dostępność wszędzie o każdej porze z każdego urządzenia z każdego miejska. Cyfryzacją będzie pomieszanie tego z fizycznymi formami zapisu informacji np. zachowanie testów papierowych.

Biblioteki na uczelniach nadal nie są cyfrowe i wymagają wypożyczania często jednego egzemplarzu książki wymaganego na zajęcia. Serwer udostępniający takie dokumenty dla studentów bardzo ułatwiłby naukę. Biblioteka z papierowymi książkami stałaby się zupełnie zbędna.

Informacje w domu czyli to co odczuwamy najbardziej

     Zaczynamy od książek one są najbardziej problematyczne. Nie potrzebujemy wielkiej szafy jako domowej biblioteczki lecz czytnika e-booków oraz odpowiednio sformatowanych książek np. w plikach PDF lub MOBI. Zaoszczędza to miejsce oraz czas potrzebny na sprzątanie tego obiektu.

     Muzyka to kolejny ważny aspekt. Wiele osób posiada dość bogatą bibliotekę płyt CD, kaset magnetofonowych oraz płyt winylowych. Wszystko to jednak można zastąpić streamerami audio wykorzystującymi forma MP3 lub dla bardziej wymagających FLAC. Oczywiście znajdą się tacy dla których słuchanie muzyki bez rytuału wyciągania płyty z pudełka i wkładaniu jej do odtwarzacza będzie niemożliwe lecz raczej większość pozostanie leniwa i skorzysta z streamerów sterowanych zdalnie aplikacją mobilną. Płyty winylowe mają swoich wielbicieli lecz jest to nisza która pomijamy.

     Filmy oraz własne materiały video to trzecia i najbardziej popularna forma zapisu informacji w domu. Kasety VHS można było przegrywać na płyty DVD lecz obecnie wystarcza pliki MP4 lub AVI magazynowane bezpośrednio na komturze. Bibliotekę kaset VHS zastąpiły biblioteki DVD lecz i one odchodzą na rzecz stremerow i odtwarzaczy video z dyskami twardymi lub komputerów jednopłytkowych podłączonych do domowego serwera NAS. Wypożyczanie cyfrowe w całości wyparło fizyczne wypożyczalnie filmów DVD. Nie potrzebujemy już obszernych bibliotek z filmami VHS oraz DVD czy Blue-Ray wystarczy jedno urządzenie z dyskiem twardymi i aplikacją do wypożyczania filmów lub ich stremowania.

Gry.

     Tutaj zmieniło się to diametralnie. Od dyskietek na komputery Atari oraz commodore przez płyty CD na pierwsze PC kończąc na nośnikach DVD fizyczne kupowanie gier kończy się prawdopodobnie na zawsze. Gry kupujemy przez Internet dostając klucze do ich aktywacji i ściągamy je bezpośrednio na nasz komputer lub konsolę. Pudełka zbierają tylko kolekcjonerzy plastiku oraz pudełek po grach.

Co ma tak istotny wpływ na te zmiany?

     Przede wszystkim pojemność dysków twardych sięgająca prawie 10TB oraz przepustowość łączy internetowych liczonych już w setkach megabitów na sekundę. Czy te zmiany następują gwałtownie? Nie, gdyż wiele osób nie wyobraża sobie nie posiadania w domu książek twierdząc iż przewracanie kartek w książce to niezbędny rytuał nie zdając sobie sprawy iż wynika on zazwyczaj z ich dość „dużego” wieku i jeżeli od początku czytaliby książki na czytnikach e-booków to obecnie tak jak mają opór przed czytaniem na nich książek mieliby jeszcze większe opory przed czytaniem papierowej książki uważając ją za przeżytek. Każda zmiana jest trudna dla ludzi  i cześć zawsze pozostanie przy tym co zna bojąc się nowego. Nie nastąpi to gwałtownie. Moim zdaniem cyfryzacja i digitalizacja zaczęła się w latach 90” XX. wieku lecz przełomowym momentem był rok 1995 w którym komputery osobiste zaczęły realnie trafiać do domów i nie stawały się już takim ewenementem ze względu na prostotę obsługi.

     Osobiście twierdzę iż całość informacji będzie przetwarzana w pełni elektronicznie i jest to konieczność ze względu przede wszystkim na ich ilość oraz trudność w zarządzania dużymi ich zbiorami (tz. big data). Zmiany te nie nastąpią gwałtownie lecz już teraz możemy je obserwować.